Euskarazko hedabideen ahotsa

Krisi garaia zein komunikabideek bizi duten egoera malkartsua kontuan izanik, euskarazko hedabide pribatuek, erakunde publikoei konpromesu handiagoa eskatu diete etorkizunera begira. Izan ere, egoera hauen aurrean, euskarazko hedabideak lagundu beharrean, laguntzak murriztu baitituzte. Beraz, konpromesuen artean, laguntza ekonomiko gehiago eta publizitatea areagotzea aldarrikatu dute.

Euskal Herriko 80 hedabide baino gehiagok parte hartu zuten Donostian, otsailaren 15ean izandako bilkura edota eskaera honetan eta besteak beste, bertan izan ziren, BERRIA, Argia, Goiena, Entzun!, Topagunea, Bilbo Hiri Irratia, Gaztezulo, Euskal Irratiak, Sustatu.com, Zuzeu.com. , Hamaika Telebista zein Antxeta Irratiaren hainbat ordezkari.

Jasone Mendizabal Topaguneko lehendakariak hartu zuen hitza deialdian, azpimarratuz, euskarazko hedabideek sektore zabal eta bizi bat betetzen dutela euskal gizartean eta hau ere, industria sektore gisa hartu beharrekoa dela. Era berean, adierazi zuen, euskarazko hedabideak euskararen normalizaziorako eragile nagusietakoak direla eta beraz, hauek ez direla baztertu behar. Diru laguntzak jasotzen dituztela onartu zuen, baina ez beti. Beraz, normalizazio baten alde egiten dute, merkatu parametro hutsetan bizirik irauterik ez dutelako eta funtzio publiko ordezkaezina betetzen dutelako.

Beraz, guzti honekin bat egitekotan naiz, gaurkoan. Agerian baitago, euskarazko hedabideek gizartean duten eragina eta nola ez, euskararen normalizazioan.

Badator Herri Urrats!

Maiatzaren 8an izango da Senperen, Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko festa. Aurten eguraldiaren aldetik zorte handiagoa izatea espero dute. Joan den urtean euriak jaia zeharo zapuztu baitzuen. Honen aurrean, Seaska elkarteko zuzendariak, eskerrak eman ditu aurreko urtean jasotako ekarpenengatik, baina ekarpen horiek urterokoak izan behar direlakoan dago eta ez euriak egindako sarraskagatik soilik, honela irakasle gehiago izateko aukera egongo baita.

Berri Txarrak taldea arduratu da aurtengo Herri Urratsen kantaz, non Sustrai Colina bertsolariaren hitzak bildu diren eta era berean, Izate taldeko Claire Lacarren koruak. Gorka Urbizuk, Berri Txarrakeko abeslariak esandakoaren arabera, kanta erraza bezain indartsua da, honelako pasarteak dituelarik : “ Laku bat munduan amets egiteko. Mundu bat lakuan Itxaso izateko”.

Festaren irudia eta leloa Abadiñoko Di-Da komunikazio enpresak sortu du. Leloa “laku bat munduan” izango da eta honen zein irudiaren bidez aditzera eman nahi izan da, Senperek euskararekiko duen konpromesua. Era berean, euskara oraindik ere erabiltzen ez duten pertsonei deia egin zaie hizkuntzari aukera bat eman diezaioten.

Berbaizu Euskara Elkartea

Gaurkoan blog, zein elkarte baten berri ematera noakizue, Berbaizu Euskara Elkartearena hain zuzen ere. Elkarte honek euskararekiko lotura zuzena du eta bere eginkizunak euskara, mantentzea, zabaltzea sustatzea zein indartzea dira. Egoitza Deustuko Ramón y Cajal kaleko 42 zenbakian dago, baina bertara gerturatzeko aukerarik ez duenarentzat, interneten www.berbaizu.org helbidean, euren bloga ikusgai dago.

 Bloga aztertzen ohartu naiz Deustuko euskararen erabileran gaineko kezka handia duela elkarteak baina era berean, beste hainbat informazio erakargarri ikusi ahal ditugu Deustuko auzoarekin zerikusirik ez dutenak.

Esaterako, Euskarazko hedibedeen inguruko editorial bat irakur daiteke, non azpimarratzen da,  azken 30 urteetako abaroan egin dela biderik emankorrena euskarazko hedabideei begira. Gaur egun 400.000tik gora biztanlek kontsumitzen diztuztelako euskarazko hedabideak, 2008an Eusko Jaurlaritzak egindako ikerketa baten arabera. 

Aurkitu dudan beste argitalpen interesgarri eta bitxi bat izan da, Cadaqueseko L´Estable jatetxearen ingurukoa. Bertan eguneko menua zein jakien karta, euskaraz aurkitzen baitugu! Honen aurrean, Berbaizuk aldarrikatzen du, ea nola den posible Gironako kostaldean euskara aurkitzea jatetxeetako menuetan eta Euskal Herrian ez. 

Baina beste hainbat albiste interesgarri aukituko dituzue blog honetara sartuz gero eta era berean, Berbaizu elkarteak aurrera eramandako hainbat ekintzaren berri izango duzue, besteak beste, sagardotegietara egindako irteerak, lehiaketak, bertso saioak, sari banaketak… Beraz, zer esanik ez dago, bertara sartzera animatu eta gozatu euskarazko informazio berezi hauetaz.

 

 

Euskara burtsa arlora zabalduz

Euskarak garapen handi izan du urteetan zehar eta emandako aurrerapausuen artean, euskara alor guztietara zabaltzea bilatzea izan da hainbat urtetan. Honen adibide dira, Hiztegi Batua, Euskalterm, Oinarrizko Hiztegi Juridikoa, EITBren glosarioa, EHUren Terminologia Datu-Basea, Zuzenbide Hiztegia (Deustu), Administrazio Sanitarioko hiztegia, Psikopatologiako hiztegia, Medikuntza hiztegi terminologikoa… bezalako terminologia hiztegiak.  Hauen bidez jakin dezakegu, euskararen erabilera nolakoa izan behar den lan esparruaren edota arlo ezberdinen arabera.  Ez baitira termino berdinak erabiltzen komunikabideetan edo medikuntza zein zuzenbidean.

Hala ere, aro batzuk bigarren maila batean geratu dira garapen prozesu honen barnean, besteak beste,  burtsa gaineko informazio egokia ematerako orduan. Baina gaurkoan, arazo honi aurre egieko irtenbidea zabaltzen dizuet. Izan ere,  EITBko euskararen sailak hainbat aholku agitaratu baititu burtsaren gaineko informazioa argitaratzerako orduan praktikan jarri ahal izateko. Artikuluan egitura baliagarriak azaltzeaz gain, ohiko akatsak nola zuzendu erakusten dute.

Aholkuen artean indize eta baloreen aipua dugu. Bertan irakur daiteke, indize eta baloreen izenak izen nagusiak direla: Ibex 35, Nikkei, Dow Jones, Nasdaq, NH Hoteles, Telefónica Móviles, Vallermoso, ENAGAS. Horrenbestez, artikulu barik deklinatu behar ditugula, era honetan: Ibex 35, Ibex 35ek, Ibex 35i, Ibex 35en...Indize batzuen izenean etiketa moduko bat ageri dela ere aipatzen da, indizea zein arlori dagokion azaltzeko: Ibex-Finantzak, Ibex-Baliagarriak, Ibex-Industria eta Besteak. Halako izenak honela deklinatzen dira:Ibex-Finantzetakoa bost puntu igo da, edota Ibex-Baliagarrietakoak bost puntu galdu du.

Hala ere, hauetaz gain beste hainbat aholkuren berri eman digute EITBn eta beraz, idatzitakoari erreparatzea gomendatzen dut, maiz komunikazioaren arloan burtsak ere garrantzia baitu.

3. Langaia. Euskararen garabide estilistiko eta funtzionala multimedia alorrean: kalitatearen ikuspegi multidimentsionaletik

Hirugarren langai honetako ondorioak ateratzeko 4. Eta 5. Zereginak izan ditut kontuan. 4. Zereginean Lamarcarek 2009an argitaratutako “Caracteristicas del hipertexto. Hipertexto: El nuevo concepto de documento en la cultura de la imagen” lanean oinarritu naiz. Honetan, lehenik ikusi genuen, hipertestuen ezaugarrien artean hizkuntza baliabideen kudeaketan erabakigarrienak konektibitatea, digitalizazioa, multimediatasuna, interaktibitatea, berrerabilpena eta zabalkundea direla. Orokorrean, web guneek baliabide linguistikoak zaindu behar dituztelakoan agertu ginen, euren testuen zabalkundea handia izan daitekeelako eta beraz, hartzaile finko bat zehaztea zailagoa delako. Gainera, hartzaileak kalitatezko testua bat jasotzea bilatzen du, ondorioz, hartzailearen ezaugarriak kontuan hartu beharko direlarik, testuan erabili beharko diren hizkuntza baliabideak landuz.

Beraz, hipertestuetan linguistikaren aldetik lotura izan behar dute testuek eta antzekotasuna duten testuak eskeini beharko dira. Gainera, zabalkundeak eta berrerabilpenean ere erreparatu beharra dago, hauen bidez gure testu edo dokumentuak edonoren eskuetara heldu daitezkeelako. Baina orokorrean, komunikabideetako profesionalek aurrerago aipatutako ezaugarri guztiei erreparatu beharko die.

4. zereginaren azken puntutik eta 5. Zereginetik ateratako ondorioak aurreko langaiaren antzekoak dira izan ere, aurreko zereginetako eskakizun linguistiko- diskurtsiboak zerrendaratu baititugu eta berriz ere, guk somatutako hutsuneak aipatu. Hutsune hauen artean izan dira, irizpide soziolinguistikoak, komunikabideetako estilo aukerak, komunikabideetako diskurtso bereizgarriak eta azkenik, komunikabideetarako testu generoak.

2. Langaia. Euskararen baliabideak eta tresnak garabide estilistiko eta funtzionalari begira

Multimedia produktuen kalitate linguistikoaren kudeaketarako irizpideak eta baliabideak ikasgaiaren bigarren langai honetan, tresna eta baliabide linguistikoen analisia landu genuen. Kontsulta baliabide zerrenda bat aztertu genuen eta ondoren taula bat osatu, ondorengo ondorioak ikusirik. 

Ikusi ahal izan genuen, orokorrean, kategoria guztiek behintzat, bost baliabide zituztela. Hizkuntzaren sistemaren baliabide eta arau orokorrak, estandarraren arau akademikoak, estilo zaindu orokorrerako irizpideak, komunikabideetako testuak antolatzeko eta gidatzeko hizkuntza- baliabideak, eta terminologia eta fraseologia ziren kategoria hauek. Ondoren, baliabide gutxiagoko kategoriak aurkitu genituen, irizpide soziolinguistikoena besteak beste. Honetan, Hiztegi Batua edota Mantxut bezalako tresnak soilik baigenituen. Azkenik, hutsune handiak topatu genituen komunikabiderako estilo aukerak, komunikabideetako diskurtso bereizgarriak eta komunikabideetarako testu generoen kategoerietan. 

Beraz, argi dago guzti honetatik azpimarratu nahi duguna, ezinezkoa dela horrelako hutsuneak egotea. Euskara soilean testu bat idazterakoan, suertatu daitezkeen arazo edo duda guztien gaineko erantzuna izatea beharrezkoa izan beharko litzateke. Beraz, hutsune horiek betetzen ere erronka garrantzitsua dute edota daukagu, euskararen inguruko zalantzak ugariak baitira hizkuntza zabala izaterakoan.

1. Langaia. Kalitatezko euskararen hatsarreak

Multimedia produktuen kalitate linguistikoaren kudeaketarako irizpideak eta baliabideak ikasgaia izan da, Master honetan nik izandako lehenengo hautazkoa. Honetan hiru langai izan ditugu eta bakoitzeko post bat igotzera noa nire blog honetara. Gaurkoan, lehenengo langaiaren ondorioak ikusi ahalko dituzue.

Gogoeta teorikoen analisian, gure taldeak ondorioztatu zuen, Euskararen Aholku Batzordearen txostenean ikusitakoaren arabera, euskarazko testuen kalitatea neurtzerako orduan hartu behar ditugun kalitate parametro nagusiak, egokitasuna ( ze hitz erabili kontestuaren arabera, eraginkorra dena), zuzentasuna (Euskaltzaindiak ezarritako arauak jarraitzen dituena) eta jatortasuna (hau tradizioz erabilitako euskara litzake) direla. Gure taldea, irizpide hauekin bat agertu zen, baina argi ikusi genuen egokitasunak garrantzi handiagoa zuela, edota aplikatzen zailagoa dela. Izan ere, norberak bere arauak dituelako barneratuak. Bestalde, zuzentasunaren kasuan, Euskaltzaindiako arauei erreparatzea besterik ez dugu eta jatorrian aldiz, tradizioz erabili izan den Euskara izango genuke aztergai. 

Gogoeta guzti hauek egin eta gero, klasean bertan beste hausnarketa baten inguruan aritu ginen ondoren. Klase gehiena agertu zen, euskalkiak hedabideetan erabiltzearen alde, eta era berean ekintza hau berrezkuratu beharreko erronka zela argi geratu zitzaigun. Honen adibide izan zen, Wazemank programa. Honetan, euskalki ezberdinak zein umorea erabiliz eurenganatzen baitituzte ikusleak. Goenkalen ere, euskara batua eta hikaren lotura egiten dute eta urteetan zehar arrakasta handiko telesaila izan da. Beraz, hedabideetan euskalkien erabilera normalizatu bat lortzearen alde agertu ginen, maiz ikusten baita euskara batuak soilik duela kabida horrelako esparruetan.